TÜRKİYE-MACARİSTAN SERBEST TİCARET ANLAŞMASI

TÜRKİYE-MACARİSTAN
SERBEST TİCARET ANLAŞMASI
(Yürürlüğe Giriş: 1 Nisan 1998)
DİBACE
Bir yanda TÜRKİYE CUMHURİYETİ (aşağıda bundan böyle Türkiye olarak adlandırılacaktır) ve öte yanda MACARİSTAN CUMHURİYETİ (aşağıda bundan böyle Macaristan olarak adlandırılacaktır);
Avrupa’daki ekonomik entegrasyon sürecine aktif şekilde katılmak hususundaki niyetlerini hatırda tutarak ve bu süreci güçlendirmenin yollarını ve araçlarını araştırmak hususunda işbirliğinde bulunmaya hazır olduklarını ifade ederek;
Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında Ortaklık kuran anlaşmayı, Macaristan ile Avrupa Toplulukları arasında Ortaklık kuran Avrupa Anlaşmasını, dikkate alarak;
Bu Anlaşmaya Taraf olanların (aşağıda bundan böyle taraflar olarak adlandırılacaktır) kendi aralarında ve başlıca ticari ortakları ile geliştirdikleri işbirliğinden kazanılan tecrübeyi dikkate alarak;
Ticaretlerinin ahenkli bir şekilde gelişmesini teşvik etmek ve karşılıklı işbirliğini, bu Anlaşma tarafından kapsanmayan alanlar da dahil olmak üzere, ortak çıkar alanlarında geliştirmek ve çeşitlendirmek ve böylece eşitlik, farklı muamelede bulunmama ve haklar ve vecibeler arasında denge esaslarına dayanan bir çerçeve ve destekleyici çevre yaratmak amacıyla harekete geçmek hususundaki arzularını beyan ederek;
Tarafların çok taraflı ticaret sisteminin sürekli uygulanmasındaki karşılıklı çıkarlarını hatırda tutarak ve Tarafların üyesi oldukları Ticaret ve Tarifeler Genel Anlaşması(GATT)/Dünya Ticaret Örgütü(DTÖ) hükümleri ve belgeleri kendilerinin dış ticaret politikalarına temel teşkil ettiğini gözönünde tutarak;
Bu amaçla, anılan belgelerin, hükümlerine ve özellikle serbest ticaret alanları kurulmasına ilişkin olanlara uygun olarak, Taraflar arasındaki ticarette engellerin tedrici bir şekilde ortadan kaldırılmasını amaçlayan hükümler ortaya koymak hususunda kararlı olarak;
Tarafların ticaretin serbestleştirmesi yönündeki yükümlülükleri ve özellikle DTÖ/GATT’tan kaynaklanan hak ve vecibeleri gereğince kendi yükümlülüklerini gözönünde tutarak;
Bu amaçların takibi için aşağıdaki Anlaşmayı akdetmeye karar vermişlerdir:
MADDE 1
Amaçlar
Taraflar, işbu Anlaşmanın hükümleri ve GATT 1994 ve DTÖ Anlaşmasına uygun olarak, kademeli bir şekilde, en geç 1 Ocak 2001 yılında sona erecek bir geçiş dönemi boyunca, bir Serbest Ticaret Alanı tesis edeceklerdir.
Bu anlaşmanın amaçları şunlardır:
Karşılıklı ticaretin genişletilmesi yoluyla, taraflar arasındaki ekonomik ilişkilerin ahenkli şekilde gelişmesini teşvik etmek;
Taraflar arasındaki ticaret için adil rekabet koşullarını yaratmak;
Ticaretteki engellerin kaldırılması suretiyle, dünya ticaretinin ahenkli gelişmesi ve genişlemesine katkıda bulunmak;
Taraflar arasındaki işbirliğini arttırmak.

MADDE 2
Temel Vergiler
Bu Anlaşmanın kapsamındaki ticari alış-verişler için, Macaristan’a ithal edilen malların sınıflandırılmasında Macaristan Gümrük Tarifeleri uygulanacaktır. Türkiye’ye ithal edilecek malların sınıflandırılmasında Türkiye’nin Gümrük Tarifeleri uygulanacaktır.
Bu Anlaşma ile tesis edilen aşamalı indirimlere konu olan her ürün için uygulanacak temel vergiler şunlardır :
Macaristan menşeli ürünler için, bu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte Türkiye’de yürürlükte bulunan ve erga omnes bazda uygulanan (MFN) vergileri;
Türkiye menşeli ürünler için, 29 Şubat 1992 tarihinde Macaristan’da yürürlükte bulunan en çok müsaadeye mazhar ülke (MFN) vergileri.
İşbu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra, özellikle GATT Uruguay Round sonucunda imzalanan tarife anlaşmasından ve Türkiye-Avrupa Topluluğu Gümrük Birliği’nden kaynaklanan nedenlerle, erga omnes bazda tarife indirimi yapılması durumunda, indirimlerin uygulandığı tarihten itibaren, bu indirilmiş vergiler 2 nci Paragrafta belirtilen temel vergilerin yerini alacaktır.
BÖLÜM I
SANAYİ ÜRÜNLERİ
MADDE 3
Kapsam
Bu bölüm hükümleri, Ek I de yer alan ürünler hariç olmak üzere, Armonize Mal Tanımlaması ve Kodlama Sisteminin 25-97 fasılları arasında yer alan ürünlere uygulanacaktır.
İşbu Anlaşmanın sırasıyla 8 ve 9 uncu Maddelerinde belirtildiği üzere, Anlaşmanın 5 ila 7 nci maddeleri hükümleri tekstil ürünlerine, 4 ila 7 nci maddeleri hükümleri Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu’nu (AKÇT) kuran Anlaşma’nın kapsadığı ürünlere uygulanmaz.
MADDE 4
İthalat Gümrük Vergileri ve Eş Etkili Vergi ve Resimler
Türkiye ile Macaristan arasındaki ticarette, işbu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, ithalata hiçbir yeni gümrük vergisi veya eş etkili vergi veya resim konmayacaktır. Taraflar birbirlerinden ithalatta gümrük vergileriyle eş etkili tüm vergi ve resimleri kaldıracaktır.
Macaristan’ın Türkiye menşeli ürünlere ithalatta uyguladığı gümrük vergileri, Ek II’de sayılmayan ürünler bakımından işbu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte kaldırılacaktır.
Ek II’de sayılan ürünler için, Macaristan’ın Türkiye menşeli ürünler ithalatında uyguladığı gümrük vergileri, sözkonusu ekte belirtilen takvime göre indirilecektir.
Türkiye’nin Macaristan menşeli ürünlere ithalatta uyguladığı gümrük vergileri, Ek III’de sayılmayan ürünler bakımından bu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte kaldırılacaktır.
Ek III’de sayılan ürünler için, Türkiye’nin Macaristan menşeli ürünler ithalatında uyguladığı gümrük vergileri, sözkonusu ekte belirtilen takvime göre indirilecektir.
MADDE 5
Mali Nitelikteki Gümrük Vergileri
4 üncü Madde hükümleri aynı zamanda mali nitelikteki gümrük vergilerine de uygulanacaktır.
MADDE 6
İhracat Gümrük Vergileri ve Eş EtkiliVergi ve Resimleri,
İhracat Miktar Kısıtlamaları ve Eş Etkili Önlemler
Türkiye ile Macaristan arasındaki ticarette yeni ihracat gümrük vergisi veya eş etkili vergi ve resimler konulmayacaktır.
Taraflar, en geç işbu Anlaşmanın yürülüğe girmesini izleyen beşinci yıl sonuna kadar, uluslararası vecibelerin yerine getirilmesi için gerekenler hariç olmak üzere, ihracatta tüm gümrük vergilerini, eş etkili vergi ve resimleri, miktar kısıtlamalarını ve eş etkili tedbirleri kaldıracaklardır.
MADDE 7
İthalat Miktar Kısıtlamaları ve Eş Etkili Tedbirler
Bu Anlaşmanın yürürlüğe giriş tarihinden itibaren taraflar arasındaki ticarette ithalata yeni miktar kısıtlaması veya eş etkili hiçbir tedbir konmayacak, var olanlar daha kısıtlayıcı hale getirilmeyecektir.
Türkiye’nin ithalatında miktar kısıtlamaları ve eş etkili tedbirler bu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte kaldırılacaktır.
Türkiye menşeli ürünler bakımından, Macaristan’ın ithalatında miktar kısıtlamaları ve eş etkili tedbirler, Ek IV’de sayılanlar hariç olmak üzere, işbu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte kaldırılacaktır. Ek IV’de sayılan ürünlere uygulanan miktar kısıtlamaları ve eş etkili tedbirler en geç 31 Aralık 2000 tarihine kadar tedricen kaldırılacaktır.
Macaristan, bu Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, Türkiye menşeli ürünler için Ek V’de sayılan ürünler için ve sözkonusu Ek’te belirtilen koşullar ile ithalat tavanları açacaktır.
Bu Anlaşmanın amaçları bakımından “miktar kısıtlamaları ve eş etkili tedbirler”, kota, ihracat lisansı, ticareti kısıtlayan diğer idari tedbir ve gereklilikler yoluyla, Macaristan’dan Türkiye’ye veya Türkiye’den Macaristan’a ithalat ve ihracatın yasaklanması veya kısıtlanması anlamına gelmektedir.
MADDE 8
Tekstil Ürünleri Ticareti
Tekstil ürünlerine uygulanacak düzenlemeler işbu Anlaşmanın A Protokolü ile belirlenmektedir.
MADDE 9
AKÇT Ürünleri Ticareti
Kömür, demir ve çelik ürünlerine uygulanacak düzenlemeler işbu Anlaşmanın B Protokolü ile belirlenmektedir.
BÖLÜM II
TARIM, İŞLENMİŞ TARIM VE BALIKÇILIK ÜRÜNLERİ
MADDE 10
Kapsam
Bu bölüm hükümleri taraf ülkeler menşeli tarım, işlenmiş tarım ve balıkçılık ürünlerine uygulanacaktır.
Bu Anlaşmanın amaçları bakımından “Tarım ürünleri” terimi, Armonize Mal Tanımlaması ve Kodlama Sisteminin 1-24. fasılları içinde yer alan ürünler anlamındadır.
MADDE 11
Taviz Değişimi
Taraflar, tarım politikalarının izin verdiği ölçüde, tarım ürünleri ticaretinin ahenkli bir şekilde gelişmesini teşvik etmeye ve bu meseleyi Ortaklık Komitesinde düzenli olarak tartışmaya hazır olduklarını beyan ederler.
Bu amaca uygun olarak Protokol C tarım ürünlerinde ticareti kolaylaştırmak için Taraflar arasında sonuca bağlanmış tedbirleri içerir.
MADDE 12
Bitki ve Hayvan Sağlığı Tedbirleri
İşbu Anlaşmaya taraf devletler veterinerlik, bitki sağlığı ve sağlık konularındaki mevzuatlarını, keyfi olarak, taraflar arasında adil olmayan ayrımcılık şeklinde veya aralarındaki ticarete gizli kısıtlama aracı olarak kullanmayacaklardır.
BÖLÜM III
GENEL HÜKÜMLER
MADDE 13
İç Vergilendirme
Taraflar, Türkiye menşeli ürünlerle Macaristan menşeli benzer ürünler arasında, ister doğrudan doğruya ister dolaylı olarak, bir farklı muamele yaratan iç mali vergi nitelikli her türlü tedbir veya uygulamadan kaçınacaklardır.
Bir Taraftan diğer Tarafa ihraç olunan ürünler, bu ürünlere konmuş olan doğrudan veya dolaylı vergilerin tutarını aşan bir iç vergi iadesinden yararlanamaz.
MADDE 14
Başka Anlaşmalar Tarafından Düzenlenen Ticaret İlişkileri
İşbu Anlaşma, kendisinin getirdiği menşe kuralları hükümlerini ve ticaret rejimini olumsuz yönde etkilemedikçe, gümrük birliklerinin, serbest ticaret bölgelerinin muhafazasına veya kurulmasına veya sınır ticareti için düzenlemelere gidilmesine engel teşkil etmeyecektir.
Talep edildiği takdirde, gümrük birliği veya serbest ticaret alanları kuran anlaşmalar hakkında Taraflar arasında Ortaklık Komitesi’nde danışmalar yapılacaktır.
MADDE 15
Yapısal Uyum
Taraflar 4 üncü Madde hükümlerinden sapma olarak, istisnai ve sınırlı bir süre için gümrük vergilerinin yükseltilmesi şeklinde tedbir alabilirler.
Bu önlemler yalnızca bebek endüstriler veya yeniden yapılanma aşamasında olan ya da özellikle önemli sosyal sorunların ortaya çıkmasına neden olabilecek ciddi güçlükler içerisinde bulunan sektörler bakımından sözkonusu olabilecektir.
Taraflardan biri menşeli ürünlerin ithalatında sözkonusu tedbirler kapsamında uygulanabilecek gümrük vergileri, değer üzerinden -ad valorem- % 25’i geçemeyecek ve Taraf ülkeler menşeli ürünler için bir tercih unsuru içerecektir. Sözkonusu tedbirlere tabi ürünlerin toplam ithalat tutarı, 2 nci Madde ile tanımlanan toplam sanayi ürünleri ithalatının, istatistiklerin temin edilebildiği son yıl itibariyle % 15’ini geçemeyecektir.
Sözkonusu tedbirler, Ortak Komite tarafından daha uzun bir süreye izin verilmediği sürece, 5 yılı aşmayacak bir süre için uygulanacaktır. En geç geçiş süresinin sonunda bu tedbirlerin uygulanmasına son verilecektir.
Bir ürüne uygulanan tüm gümrük vergileri, miktar kısıtlamaları, eş etkili vergi ve resimler ile eş etkili tedbirlerin tamamen kaldırılmasından itibaren 3 yıldan fazla bir süre geçtikten sonra, sözkonusu ürüne karşı bu tür tedbirler getirilemeyecektir.
Taraflar, alacakları istisnai tedbirlere ilişkin olarak Ortak Komite’yi bilgilendirecekler ve Taraflardan herhangi birisinin talebi üzerine, sözkonusu tedbirler ve bu tedbirlerin uygulanacağı sektörler konusunda, tedbirlerin uygulanmasından önce Ortak Komite’de danışmalarda bulunulacaktır. Taraflar, sözkonusu tedbirleri alırken, bu madde uyarınca uygulanacak gümrük vergilerinin kaldırılması için Ortak Komite’ye bir takvim sunacaklardır. Sözkonu takvim, bu vergilerin uygulanacakları son iki yıl içinde eşit oranlarda aşamalı olarak kaldırılmasını sağlayacaktır. Ortak Komite farklı bir takvimi kararlaştırabilir.
MADDE 16
Damping
Taraflardan birisi, işbu Anlaşma kapsamındaki ticari ilişkilerinde damping yapılmakta olduğunu tesbit ederse, bu uygulamaya karşı, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasının VI ncı Maddesine ve anılan Maddeyle ilgili anlaşmalar tarafından belirlenen kurallara uygun olarak, 20 nci maddede yer alan koşullar ve belirlenen usullere göre uygun tedbirleri alabilir.
MADDE 17
Belirli Ürünlerin İthalatı Üzerinde Acil Eylem
İthal edilen bir malın miktarındaki artışın,
Taraflardan birinin topraklarındaki benzer veya doğrudan rakip ürünlerin yerli üreticileri için ciddi bir zarara,
Ekonominin herhangi bir sektöründe veya bir bölgenin ekonomik durumunda ciddi bozulmalara yol açacak güçlüklere,
neden olması veya bunun ihtimal dahilinde olması durumunda, ilgili Taraf 20 nci Maddede yer alan koşullara ve belirlenen usullere göre uygun tedbirler alabilir.
MADDE 18
Reeksport ve Ciddi Kıtlık
6 ncı Madde hükümlerine uyulması, bir üründe,
İhracatçı Tarafın bahis konusu üründe kendisini ihracat miktar kısıtlamaları, ihracat vergileri veya eş etkili vergi ve resimler ile korumakta olduğu bir üçüncü ülkeye re-eksporta yol açmakta ise; veya,
İhracatçı Taraf için önem taşıyan bu üründe ciddi bir kıtlığa veya kıtlık tehdidine yol açmakta ise,
ve yukarıda değinilen durumların, ihracatçı Taraf için büyük güçlükler doğurması veya doğurması ihtimalini ortaya çıkarması halinde, bu Taraf 20 nci Maddede yer alan koşul ve usullere göre uygun tedbirleri alabilir.
MADDE 19
Devlet Tekelleri
Taraflar bu Anlaşmanın yürürlüğe girişinden itibaren birinci yılın sonuna kadar aşamalı olarak, ticari nitelikteki her türlü devlet tekelinin, Tarafların vatandaşları arasında, malların temin olunması ve pazarlanması koşulları ile ilgili ayrımcılık yaratmamasını temin ederler.
Ortak Komite bu amacın gerçekleştirilmesi için alınan tedbirlerden haberdar edilecektir.

MADDE 20
Korunma Tedbirlerini Uygulama Usulü
Taraflar, bu madde ile belirlenen korunma tedbirleri usullerini uygulamadan önce, aralarındaki görüş farklılıklarını gidermek amacıyla, doğrudan danışmalarda bulunacak ve diğer tarafı bilgilendireceklerdir.
Korunma tedbirleri almayı planlayan Taraf, 15, 16, 17 ve 18 inci Maddelerde belirlenen durumlarda mümkün olan en kısa zamanda Ortak Komite’ye bilgi vereceklerdir. İlgili Taraf, durumun etraflı bir şekilde incelenmesi için gerekli bütün bilgileri Ortak Komite’ye sağlayacaktır. Soruna her iki Taraf için de kabul edilebilir bir çözüm bulunabilmesi için Taraflar arasında en kısa zamanda danışmalarda bulunulacaktır.
Sorunun Ortak Komite’ye intikal ettirilmesini izleyen bir ay içerisinde, ilgili Tarafın itiraz edilen bir uygulamaya ya da bildirilmiş olan güçlüklere son verememesi veya soruna ilişkin olarak bir Ortak Komite kararının bulunmaması halinde, zarar gören Taraf sorunun çözümlenmesi için gerekli gördüğü korunma tedbirlerini alabilir.
Korunma tedbirleri en kısa zamanda Ortak Komite’ye bildirilecektir. Sözkonusu tedbirler, uygulanmalarını gerektiren duruma ve uygulamadan kaynaklanan zarara ya da sözkonusu güçlüklere uygun şekilde kapsam ve süre bakımından sınırlı tutulacaktır. Tedbirlerin seçimi sırasında Anlaşmanın işleyişine en az zarar verecek olanlara öncelik tanınacaktır.
Taraflar, koşulların bu tedbirlerin devam ettirilmesini haklı çıkarmayacak şekilde değişmesi halinde, korunma tedbirlerini hafifletilmeleri ya da kaldırmalarına yönelik olarak Ortak Komite’de düzenli danışmalarda bulunacaklardır.
Önceden durum değerlendirmesi yapmayı imkansız kılan olağandışı koşullar ani bir eylemi gerektiriyorsa, ilgili Taraf 15, 16, 17, 18, 24, ve 25 nci Maddelerde belirlenen durumlarda, ortaya çıkan durumu telafi etmekle sınırlı olmak üzere, gerekli ihtiyati tedbirleri uygulayabilir. Tedbirler en kısa zamanda Ortak Komite’ye bildirilecek ve Taraflar arasında Ortak Komite’de mümkün olan en kısa sürede danışmalarda bulunacaktır.
MADDE 21
Menşe Kuralları ve Gümrük idaresinde İşbirliği
Menşe kuralları ve idari işbirliği yöntemleri Protokol D de yeralmaktadır.
Taraflar ticarete getirilen formaliteleri mümkün olduğu ölçüde azaltmak gerekliliğini ve bu hükümlerin uygulanmasından doğacak her türlü güçlüğe karşılıklı olarak tatmin edici çözümler bulunması ihtiyacını dikkate alarak, 2,4,5,6 ve7 nci Maddelerin ve Protokol D’nin hükümlerinin etkin